جوجه کشی مرغ egg incubation در بین مردم بیشترین سهم از جوجه کشی ماکیان را به خود در دنیا اختصاص داده است . هرچند اصول کلی جوجه کشی پرندگان یکی می باشد اما در جوجه کشی هر پرنده رعایت نکاتی خاص موجب افزایش راندمان جوجه کشی و بالا رفتن درصد هچ ( جوجه درآوری  hatchability ) خواهد شد .

این روزها با ساخت دستگاه جوجه کشی اتوماتیک و مطمئن ، کار جوجه کشی مرغ به یکی از لذت  بخش ترین کارها تبدیل شده است ؛ و جوجه کشی مرغ یکی از کارهایی است که با سرمایه گذاری و کار کم می تواند بازدهی خوبی داشته باشد . به شرطی که تخم نطفه دار مناسب و دستگاه مناسب تهیه کنیم و اصول جوجه کشی مرغ و کار با دستگاه جوجه کشی را عمل کنیم .

هرچند فرایند جوجه کشی مرغ دارای نکات ظریف و دقیقی است اما در این مقاله سعی کردیم تمام نکات فنی و دقیق علمی را با زبانی ساده و قابل فهم برای همه کسانی که با دستگاه جوجه کشی کار می کنند ، چه از دستگاه جوجه کشی خانگی تا دستگاه جوجه کشی صنعتی بیان کنیم . نگارش این مقاله در عین سادگی حاوی مطالب مهم جوجه کشی مرغ می باشد .

تمام مطالب اجرایی این مقاله قبلاً توسط ما یا همکاران مان اجرا و نتیجه آن ارزیابی شده است . بنابراین باخیال راحت از مطالب استفاده کنید و در شرایط خودتان بررسی کنید . اگر نتیجه مناسبی نگرفتید حتماً با ما تماس بگیرید تا شرایط شما را بررسی کنیم و درحد توان راهکارهایی برای بهبود شرایط کاری شما ارائه کنیم . تا موفقیت بیشتری داشته باشید .

تمرکز ما در نوشتن این مقاله بیشتر بر روی روش استفاده از دستگاه های جوجه کشی خانگی ، کوچک و متوسط بوده است چون حداقل هر سال هزاران نفر به این نوع کاربران اضافه می شود ولی هیچ راهنمای کاربردی برای آموزش این افراد ارائه نمی شود و هر ساله هزاران ساعت از وقت و هزینه این علاقه مندان صرف کسب تجربه می شود .

چهار شرط اساسی و حیاتی جوجه کشی مرغ

فرایند تبدیل تخم به جوجه دارای پیچیدگی بسیار زیادی است . نکته جالب این است که برای تبدیل تخم نطفه دار سالم به جوجه فقط چهار شرط اساسی و ساده باید فراهم شوند که عبارت اند از : دما ،رطوبت ، هوا و چرخش تخم .

کل فرایند و پیشرفت فناوری جوجه کشی برای فراهم کردن همین چهار شرط ظاهراً ساده است ؛ اما کار جوجه کشی مرغ و دستگاه جوجه کشی به این سادگی ها هم نیست !

یادمان باشد

  یک تخم نطفه دار سالم  + 4 شرط لازم جوجه کشی = جوجه

جدول دما و رطوبت دستگاه جوجه کشی مرغ

 دستگاه جوجه کشی :

دستگاه جوجه کشی یا انکوباتور egg incubator ماشینی است که 4 شرط لازم جوجه کشی را با دقت بالا برای یک دوره جوجه کشی کامل فراهم می نماید و قابلیت تبدیل تخم های بارور fertile را به جوجه ایجاد می کند . انتخاب دستگاه جوجه کشی مناسب برای جوجه کشی مرغ امروزه کمی دشوار شده است . در بازار ایران انواع مختلفی از دستگاه های جوجه کشی است و مبنای ظرفیت دستگاه معمولاً بر اساس گنجایش تعداد تخم مرغ در هر دوره جوجه کشی در نظر گرفته می شود .

سیستم کنترل دستگاه جوجه کشی

سیستم کنترل ها دستگاه های جوجه کشی امروزی را کاملاً اتوماتیک کرده و تمام فرایند کنترل شرایط محیطی به صورت دیجیتالی و به صورت دقیق کنترل می شوند . شاید فقط چیدن تخم در شانه ها و انتقال به سبدها و تخلیه جوجه ها نیاز به کار دستی دارند و بقیه موارد به صورت خودکار انجام می شوند .

در سیستم کنترل مرکزی دستگاه ، دما ، رطوبت ، تهویه و چرخش تخم به صورت خودکار و دقیق کنترل می شود .

در سیستم های هوشمند تمامی عملکرد دستگاه را با سامانه جی اس ام جوجه کشی بر روی موبایل خود کنترل می کنید و از هرجای دنیا تنظیمات را تغییر می دهید حتی در شرایط بحرانی اخطار های لازم را برای شما از طریق تماس تلفنی و یا پیامک ارسال می کند . برای نمونه جی اس ام اینکو gsm-incu  تولید شرکت دماوند سال هاست که با اپلیکیشین جوجه کشی یا همان نرم افزار جوجه کشی کمک حال کاربران دستگاه جوجه کشی می باشد .

تنظیم دمای دستگاه جوجه کشی :

تنظیم دمای جوجه کشی باید به صورت خیلی دقیق توسط سنسورهای حساسی که در داخل دستگاه کنترل می شود تنظیم شود . نوع سنسور و محل قرارگیری آن در داخل دستگاه نقش مهمی در تنظیم شرایط داخل دستگاه دارد .

جهت تنظیم دمای دستگاه جوجه کشی خانگی یا صنعتی یک منبع تولید حرارت در داخل دستگاه است که در صورت کاهش دمای دستگاه به کم تر از حد مجاز فعال می شود. امروزه در دستگاه های کوچک از هیترهای برقی و در دستگاه های بزرگ از سیستم انتقال حرارت با آب یا روغن استفاده می شود.

بهترین دمای جوجه کشی مرغ در دوران ستر 37/7 درجه سانتی گراد و در ایام هچر 37/2 درجه می باشد.

سیستم های تولید حرارت معمولا در مسیر عبور هوای تازه قرار دارند تا هوای وارد شده به دستگاه سریعتر با هوای داخل هم دما شود . المنت های دستگاه به مرور رسوب می گیرند و ممکن است تولید گرمای آنها کاهش یابد. بنابراین باید بصورت دوره ای تمیز شوند.

تنظیم رطوبت دستگاه جوجه کشی :

در بخش ستر رطوبت دستگاه جوجه کشی مرغ در حدود 60 درصد تنظیم می شود. تأمین رطوبت در بخش ستر بسته به نوع دستگاه با استفاده از مخزن آب یا دستگاه های رطوبت ساز تأمین می شود.

رطوبت کمتر سبب از دست رفتن آب تخم مرغ و درنتیجه تلف شدن جنین و یا ضعیف شدن جوجه تولیدی می شود. رطوبت زیاد هم سبب تشکیل قطرات آب بر روی پوست و ورود آلودگی به داخل تخم مرغ و رشد قارچ می شود.

اگر رطوبت نسبی زیاد باشد تعادل بین تشکیل آب متابولیک و تبخیر اب از سطح پوسته به هم خورده و جنین در داخل تخم غرق خواهد شد.

رطوبت ستر معمولا اگر 50 تا 60 باشد ، تخم مرغ 12 درصد از وزن خود را از دست می دهد. روزانه کمتر از 63 درصد.

میتوان تخم ها را در طول جوجه کشی وزن کرد.تبخیر بیشتر سبب تولید جوجه های کوچکتر و سبکتر می شود.

هر چه وزن تخم مرغ بیشتر باشد باید درصد رطوبت نسبی هم کمتر باشد.

در دوران هچر رطوبت دستگاه جوجه کشی مرغ 10 تا 15 درصد افزایش داده می شود.

براساس تعیین ظرفیت دستگاه های جوجه کشی ، در انواع زیر دسته بندی می شوند:

1–    ظرفیت کم: کمتر از 50 تخم مرغ جهت استفاده آموزشی و تفریحی.

2-    ظرفیت خانگی کوچک: ظرفیت 50 تا 200 عدد. برای تکثیر و پرورش پرندگان زینتی ، جوجه کشی قرقاول و اشتغال خانگی در مقیاس کوچک معمولاً استفاده می شوند.

3-    ظرفیت مزرعه ای: ظرفیت 200تا 2000تخم. جهت تکثیر و پرورش پرندگان بومی و جوجه کشی مرغ در مزرعه های کوچک و روستایی استفاده می شوند.  افراد علاقه مند به جوجه کشی اردک و جوجه کشی غاز از طرفداران این سایز دستگاه جوجه کشی می باشند.

4-    ظرفیت صنعتی: ظرفیت های 2000 تخم به بالا: جهت تولید جوجه برای واحدهای نیمه صنعتی و صنعتی پرورش طیور که معمولاً جوجه یکی از مواد اولیه مصرفی در این واحدهای پرورشی است. مثلجوجه کشی بلدرچین یا جوجه کشی کبک و سایر طیور

یکی از اصول مهمی که در ساخت دستگاه های جوجه کشی باید رعایت  شود سادگی کار و نگهداری آن هاست. به طوری که هر فرد با مهارت های معمولی بتواند تعمیر و نگهداری دستگاه را انجام دهد.

برخی سازندگان دستگاه اصل سادگی کار با دستگاه را رعایت نمی کنند و اگر مشکلی برای دستگاه پیش آید حتماً خود شرکت سازنده باید سرویس دهی کند. این در حالی است که شاید این اتفاق در نیمه شب یا در مکانی دوردست رخ دهد و اگر تخم در دستگاه باشد خرابی دستگاه جوجه کشی برای چند ساعت می تواند کل سرمایه ای که در داخل دستگاه قرار دارد را نابود کند.

پس در مورد اصول برق و مکانیک کمی مطالعه کنید یا از افراد حرفه ای اصول را یاد بگیرید تا در هنگام جوجه کشی مرغ اگر با مشکلاتی روبرو شدید خودتان بتوانید قبل وارد شدن خسارت مشکل را حل کنید.

برای کاهش ریسک استفاده از دستگاه جوجه کشی باید برق اضطراری را به هر طریق ممکن پیش بینی کرد. امروز از باطری های ذخیره برق، دستگاه تبدیل برق خودرو، برق خورشیدی و باد برای تأمین برق اضطراری استفاده می شود.

محل نصب دستگاه جوجه کشی در واحد های کوچک

حتما تا حدودی خودتان به اهمیت محلی که دستگاه باید نصب شود پی برده اید. عمده مشکلاتی که کاربران دستگاه های جوجه کشی خانگی و متوسط با آن روبرو هستند مربوط به محل نصب دستگاه می باشد. که پس از بارها تماس با واحد های خدمات پس از فروش و آزمون و خطا پی به اشتباه خود میبرند.

معمولا روستائیان و مزرعه داران اولین محلی که برای نصب دستگاه انتخاب میکنند کنار انبار تجهیزات و یا گوشه ای از سالن محل نگهداری پرندگانشان  ویا اتاقکی با سقف ایرانیتی است.

همینطور افرادی که دستگاه های کوچک برای استفاده داخل منازل تهیه کرده اند اولین گزینه هایشان گوشه انباری، پارکینگ و یا فضای داخل خرپشته ساختمان هست.

باید بگویم اولین اشتباه را این افراد در شروع کار مرتکب شده اند. این مکان ها معمولا توانایی تامین نیازهای دستگاه را برای یک مدت طولانی و 24 ساعته ندارند.

یک بار به درخواست یک مشتری که درصد هچ پائینی در جوجه کشی مرغ  داشت به محل کارشناس فرستادیم کارشناس ما ساعت 3 بعد از ظهر به محل رسید موقعی که دمای محیط جوجه کشی را اندازه گیری کرند دما حدود 38 درجه بود و محل فاقد تهویه و خنک کننده مناسب بود.در صورتی که شخص بهره بردار دستگاه هیچگاه ساعت 6 بعد از ظهر زودتر به محل مراجعه نمی کرد و متوجه دمای بالای محیط نمی شد و بارها مشاهده شده مورد هایی که شب دمای محیط جوجه کشی به 10 درجه سانتی گراد رسیده ولی در طول روز در محدوده مجاز بوده.

برای انجام کار جوجه کشی مرغ و تولید جوجه مرغ حداقل باید اقدامات زیر را انجام داد:

1-         تولید و یا خرید تخم نطفه دار مرغ

2-         جمع آوری و نگهداری تخم نطفه دار مرغ

3-         انتخاب تخم های مناسب جوجه کشی مرغ

4-         تمیز و ضدعفونی کردن اولیه تخم  مرغ نطفه دار

5-         ذخیره و نگهداری تخم های نطفه دار پس از ضدعفونی

6-         آماده سازی بخش ستر و ضدعفونی آن

7-         چیدن تخم مرغ ها در شانه های دستگاه جوجه کشی

8-         قرار دادن تخمها در قسمت ستر جوجه کشی

9-         ضدعفونی کردن تخم ها و دستگاه قبل از روشن کردن دستگاه

10-       کنترل دستگاه در طول جوجه کشی مرغ در ساعات مختلف و نور بینی تخم ها در روز دهم جوجه کشی

11-       انتقال تخم ها از شانه های ستر به سبدهای هچر در سه یا چهار روز پایانی جوجه کشی مرغ

12-       خروج و شمارش جوجه ها از هچر

14-       برسی تخم های جوجه نشده و مشکل یابی جوجه کشی

15-       دفع ضایعات جوجه کشی

16-       تمیز و ضدعفونی کردن دستگاه جوجه کشی

تاثیر مدت و شرایط نگهداری تخم مرغ بر درصد هچ و کیفیت جوجه مرغ

معمولاً امکان اینکه تخم های نطفه  دار به صورت تازه و روزانه در دستگاه جوجه کشی مرغ قرار گیرند وجود ندارد؛ بنابراین باید تخم ها برای چند روز جمع آوری شده و به صورت هم زمان برای جوجه کشی مرغ در دستگاه جوجه کشی قرار گیرند تا جوجه  های هم سن تولید شوند.

هرچه مدت نگهداری تخم نطفه دار مرغ کمتر باشد و شرایط محل نگهداری تخم مرغ مناسب تر باشد افت درصد هچ کمتر خواهد بود. چون تخم موجود زنده ای است که جنین آن برای مدت محدودی می تواند غیرفعال باشد.

شرایط مناسب نگهداری تخم نطفه  دار قبل از جوجه کشی مرغ دمای 15-13 درجه سانتی گراد، رطوبت هم یکی از عوامل مهم در نگهداری تخم مرغ نطفه دار است. رطوبت پایین در مدت نگهداری تخم سبب از دست رفتن آب تخم مرغ شده و احتمال تلف شدن جنین مرغ وجود دارد. از طرفی تخم  هایی که آب خود را ازدست داده اند حتی اگر تبدیل به جوجه مرغ هم شوند کیفیت جوجه تولیدی بسیار پایین خواهد بود.رطوبت 60 درصد مناسب ترین حالت بوده و چرخش تخم مرغ ها در زمان ذخیره سازی حداقل هر 8 ساعت یکبار باشد.

بهترین دما برای نگهداری تخم نطفه دار اکثر پرندگان دمای 13-15 درجه سانتی گراد است.

ترفندهای خرید تخم نطفه دار  (کیفیت ظاهری تخم مرغ / محل خرید و …)

در هنگام خرید حتماً چند نمونه تخم مرغ در ظرف آب قرار داده شود تا عمر تخم مشخص شود و بعد تخم مرغ های در اب تست شده را شکسته و محتویات را بررسی کنیم. زرده و سفیده کاملاً مشخص و شاداب، سفید دو نوع باشد غلیظ و رقیق، کیفیت و ضخامت پوسته، بررسی شود.

تخم  مرغ هایی که نباید در دستگاه جوجه کشی قرار گیرند:

1- تخم  مرغ شکسته

2- تخم  مرغ بدون پوسته

3- تخم  مرغ گرد

4- تخم  مرغ های بیضی شکل که قسمت پهن قابل تشخیص نباشد.

5- تخم  مرغ دوزرده

6- تخم  مرغ کودی

7- تخم  مرغ آلوده به خون

8- تخم  مرغ های خیلی ریز یا خیلی درشت

9- تخم مرغ های تاریخ گذشته

برای درک بهتر دلایل استفاده نکردن از اینگونه تخم مرغ ها  در جوجه کشی مرغ به توضیح چند مورد می پردازیم.

تخم مرغ شکسته و ترک دار

یکی از ناهنجاری های تخم در برخی از پرندگان تخم های سوراخ دار است. در برخی از شرایط بعد از تخم گذاری ممکن است تخم با جسم سخت و تیزی برخورد کند و پوسته سوراخ شود.

در برخی شرایط در اثر نازک شدن پوسته و یا افزایش تعداد روزنه های پوسته در قسمت های دیگری غیر از ناحیه اتاقک هوایی، باعث می شود که در زمان سرد شدن محتویات تخم بجای تشکیل اتاقک هوایی در قسمت پهن تخم، هوا از قسمت های دیگری از پوسته وارد تخم شود که دیواره نازک تر و روزنه های بیشتری دارد.

نفوذ هوا از قسمت های دیگری از پوسته به جز ناحیه اتاقک هوایی سبب می شود که چون پوسته استقامت کافی در قسمت های دیگر ندارد پوسته ترک خورده و به سمت داخل تخم مرغ کشیده شود.

گاهی هم در اثر نوک زدن خود پرنده یا سایر پرنده های هم جوار ممکن است تخم آسیب ببیند.

تخم مرغ های ترک دار به سرعت آب خود را از دست می دهند و بعد از چند روز در داخل دستگاه جوجه کشی و یا اتاق نگهداری تخم خشک می شوند.

عوامل آلوده کننده به سرعت به داخل تخم های ترک دار وارد می شوند و تا قبل از خشک شدن تخم مرغ می توانند محتویات تخم را آلوده کنند. این آلودگی ها به راحتی می توانند در داخل دستگاه پخش شده و حتی تخم های سالم را نیز آلوده کند.

تخم های خیلی ریز یا خیلی درشت

تخم مرغ هایی که وزن و اندازه انها کمتر از 70 درصد وزن و اندازه نرمال تخم باشد مناسب جوجه کشی نیستند چون محتویات تخم برای رشد جنین کافی نیست از طرفی جوجه ای هم اگر تولید شود قابلیت زنده ماندن ندارد.

تخم های خیلی درشت هم هچ کمتری دارند چون مدت بیشتری در اویدکت باقی می مانند و رشد جنین دیرتر متوقف می شود. بنابراین جنین قبل از اینکه بتواند به حالت سکون برود تلف می شود.

تخمهای هفته اول تخمگذاری مناسب جوجه کشی مرغ نیستند.

به دلیل اینکه برنامه تخم گذاری پرنده ماده هنوز منظم نیست و ممکن است تخم مرغ بیشتر یا کمتر از حد معمول در دستگاه تولید مثلی پرنده ماده بماند و جنین روند رشد مناسبی را طی نکند.

از طرفی سلولهای تولید کننده سفیده و پوسته تخم هنوز خوب فعال نیستند و ممکن است کیفیت سفیده و پوسته مناسب برای رشد جنین نباشد.

اندازه تخم مرغ هم معمولاً در هفته اول تولید نسبتاً کوچک است و در نتیجه جوجه مرغ تولیدی کوچکتر از حد معمول خواهد بود و احتمال زنده ماندن جوجه مرغ کمتر خواهد بود.

نر ها ( خروس ها ) هنوز به بلوغ کامل نرسیده اند و یا اینکه کیفیت اسپرم تولیدی پایین است و مهارت کافی برای جفتگیری ندارند. در نتیجه نمی توانند جفتگیری موفقی داشته باشند و اگر هم جفتگیری داشته باشند کیفیت اسپرم تولیدی خیلی خوب نیست به همین دلیل درصد نطفه داری در تخم مرغ های یک تا دو هفته اول تولید نسبتاً پایین است. در پرندگانی مثل کبک معمولاً تا دو هفته اول تخم ها قابلیت قرار دادن در دستگاه را ندارند چون درصد نطفه داری کمتر از 20 درصد است.

ضدعفونی تخم  مرغ ها

تمیز کردن تخم  مرغ های کودی

محل خروج تخم از بدن پرنده کلواک نام دارد. کلواک کانال مشترک انتهای دستگاه تولیدمثلی و دستگاه گوارشی و ادرار پرندگان است؛ بنابراین در زمان خروج تخم از بدن پرنده احتمال آلوده شدن آن وجود دارد.

در پرندگانی که در بستر نگهداری می شوند نیز احتمال آلوده شدن تخم با کود و یا سایر مواد خارجی بسیار زیاد است. حتی تخم  مرغ هایی که در سیستم قفس تولید می شوند نیز احتمال آلوده شدن با کود یا برخی مواد از قبیل پر و خوراک وجود دارد.

بهترین کار برای داشتن تخم  مرغ های سالم و کم خطر در دستگاه جوجه کشی حذف تخم مرغ های آلوده است؛ اما گاهی اوقات می توان با تمیز کردن پوسته تخم آلودگی را از بین برد و در جوجه کشی مرغ استفاده کرد. این کار در مورد تخم  های پرندگان گران  قیمت به  صرفه است. به عنوان مثال قیمت تخم قرقاول گاهی بیش از ده برابر تخم  مرغ است.

برای تمیز کردن تخم مرغ ها از پارچه زبر و سمباده خیلی نرم استفاده می شود. در زمان تمیز کردن پوسته باید دقت کرد که هیچ تغییر یا خراشی در پوسته ایجاد نشود و به پوسته آسیب نرسد.

بعد از برداشتن آلودگی در سطح پوسته باید تخم مرغ  ها را ضدعفونی کرد. هیچ گاه تخم های آلوده به کود را نباید در داخل محل نگهداری تخم قرارداد چون به سرعت آلودگی را به سایر تخم مرغ  های سالم منتقل می کنند.

چیدن تخم مرغ در دستگاه جوجه کشی

دمای مناسب محل چیدن تخم در شانه ها باید 26-20 درجه سانتیگراد و رطوبت آن 80-60 درصد باشد. دمای بیش از 28 درجه  در هنگام چیدمان معمولاً به تخم آسیب می زند. نوک تیز تخم مرغ ها باید رو به پایین درون شانه مرغ جای گذاری شود.

برنامه سرکشی منظم به دستگاه در طول جوجه کشی مرغ

با توجه به اینکه دستگاه های امروزی کاملاً خودکار هستند اما بازهم نیاز به سرکشی و کنترل منظم دارند. اگر دستگاه در نزدیکی قرار دارد حداقل هر 4 ساعت یک بار در شرایط عادی ازلحاظ کارکرد سیستم گرمایش، رطوبت ساز، تهویه و چرخش تخم کنترل شود.

اگر دسترسی کمتر است باید دستگاه به سیستم هشداردهنده مجهز شود و حداقل هر 6 ساعت یک بار کنترل شود.

کنترل نکردن دستگاه سبب می شود که حتی ایرادات جزئی را متوجه نشده و اگر مشکلات دستگاه و ازکارافتادن قطعه ای چند ساعت به طول بیانجامد سبب از بین رفتن جنین و هدر رفتن سرمایه تولیدکننده می شود.

در یکی از دستگاه های جوجه کشی همکاران که جوجه کشی بوقلمون انجام میداد به خاطر سر نزدن به دستگاه چند میلیون تومان خسارت واردشده بود. این همکار ما فقط روزی یک بار دستگاه را کنترل می کرد و متأسفانه به دلیل نوسانات برق فیوز ماقبل دستگاه اتصال را قطع کرده بود و با اینکه قطعی برق نداشتیم ولی دستگاه برای چندین ساعت خاموش بود و تقریباً تمام تخم بوقلمون  ها از بین رفته بودند.

اگر قطعی برق اتفاق افتاد و در زمان قطعی و چند دقیقه بعد باید از نزدیک دستگاه را کنترل کرد و از کار کردن تمام تجهیزات مطمئن شد. اهمیت کنترل دستگاه جوجه کشی برای جوجه کشی شتر مرغ که قیمت تخم شتر مرغ گران تر است بیشتر نمایان می شود.

نوربینی تخم یا کندلینگ

در طول جوجه کشی بهتر است روند رشد جنین را بررسی کرد. برای کندلینگ در روزهای مختلف جوجه کشی تعدادی تخم را از دستگاه خارج کرده و توسط دستگاه مخصوص کندلینگ ( دستگاه نطفه سنج ) که ساختار ساده ای دارد تخم ها در معرض نور قرار گرفته و محتویات تخم تا حدودی دیده می شود.
از روز سوم جوجه کشی می توان نطفه دار بودن تخم و شروع رشد جنین را در اکثر پرندگان تشخیص داد. روزهای هفتم و چهاردهم جوجه کشی هم برای کندلینگ مناسب است.
در زمان خارج کردن تخم برای کندلینگ باید شرایط دما و رطوبت خارج از دستگاه مناسب باشد و تخم به سرعت به دستگاه برگردد.
در زمان کندلینگ چون تخم در نزدیک لامپ روشنایی قرار می گیرد باید به حرارتی که توسط لامپ تولید می شود توجه کرد. بنابراین عملیات نوربینی باید خیلی سریع انجام شود.
دمای محل کندلینگ باید 25-20 درجه سانتیگراد و رطوبت آن حداقل 70-50 درصد باشد.

آموزش تصویری ساخت دستگاه نطفه سنج

زمان مناسب خروج جوجه از دستگاه

حاصل تلاش جوجه کشی، جوجه سالم و باکیفیت است. اگر تمام مراحل و اصول جوجه کشی مرغ درست رعایت شده باشند نتیجه آن درصد هچ بالا و کیفیت جوجه عالی خواهد شد.

یکی از لذت بخش ترین مراحل جوجه کشی خروج جوجه از تخم است. توصیه می کنم چند باری از پشت شیشه دستگاه نظاره گر خروج جوجه مرغ ها از تخم باشید که یکی از زیباترین لحظات طبیعت را خواهید دید.

معمولاً جوجه ها طی 24 از تخم خارج می شوند. زمان خروج جوجه ها از تخم بستگی به اندازه تخم مرغ ، مدت نگهداری قبل از جوجه کشی، سن گله مولد، رطوبت و دمای دستگاه دارد.

معمولاً جوجه هایی که از تخم های ریز متولد می شوند کمی زودتر از تخم خارج می شوند.

چرا جوجه ها همزمان از تخم خارج نمی شوند؟

هرچه مدت نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی بیشتر باشد معمولاً جوجه ها دیرتر از تخم خارج می شوند.

هرچه سن گله مولد بیشتر باشد اندازه تخم مرغ درشت تر و درنتیجه جوجه ها دیرتر از تخم خارج می شوند. سن گله که بیشتر می شود درصد هچ و یا همان جوجه درآوری هم بیشتر می شود. اما ممکن است کیفیت جوجه بهتر نباشد.

اگر 1200 تخم مرغ در دستگاه جوجه کشی داشته باشیم معمولاً 500 جوجه مرغ در طی دو تا چهار ساعت اول متولد می شوند. حدود 250 جوجه چند ساعت زودتر و 250 جوجه چند ساعت دیرتر متولد می شوند.

تشخیص زمان مناسب برای خروج جوجه ها از تخم، کار دشواری است و خیلی هم ضروری نیست؛ اما خارج کردن زودتر و یا دیرتر سبب آسیب به جوجه و ایجاد مشکلاتی در بخش پرورش جوجه خواهد شد .

جوجه های مرغ و اکثر پرندگان از زمان خروج از تخم تا وارد شدن به سالن تا 24 ساعت نیازی به آب  ودان ندارند و می توانند از ذخیره کیسه زرده که بخشی از زرده تخم است استفاده کنند .

چه زمانی جوجه ها را از دستگاه خارج کنیم؟

خروج جوجه هایی که هنوز خشک نشده اند نیز می تواند سبب آسیب و ایجاد سرماخوردگی در جوجه شود.

خروج دیرهنگام جوجه مرغ ها هم سبب اتمام ذخیره زرده داخل بدن جوجه شده و جوجه دچار آسیب و ضعف خواهد شد.

بنابراین باید شرایط تخم مرغ ها  و دستگاه جوجه کشی را طوری فراهم کرد که تا حد ممکن جوجه ها به صورت هم زمان از تخم خارج شوند و در مناسب ترین زمان از دستگاه خارج و به محل پرورش منتقل شوند.

معیار مناسب برای خروج جوجه از دستگاه خشک شدن 80 درصد جوجه های متولدشده است. معمولاً قسمت پشت سر جوجه ها دیرتر خشک می شود بنابراین با یک بررسی اجمالی می تواند تخمین زد که حدود 80 درصد جوجه ها خشک شدند و 20 درصد در حال خشک شدن هستند؛ که احتمالاً تا پایان شمارش جوجه یا حداکثر چند ساعت بعد خشک می شوند.

اگر زمان خروج جوجه ها از تخم بیش از 24 ساعت طول می کشد باید بعد از 24 ساعت اول هر 6 ساعت یکبار جوجه های خشک شده را از دستگاه خارج کرد. در مورد جوجه کشی بلدرچین هم می توانید به همین ترتیب عمل کنید.

باز کردن مکرر درب دستگاه در روزهای آخر ممنوع

یکی از دوستان من که اولین بار از دستگاه جوجه کشی استفاده می کرد و اولین بار بود که در منزل کار جوجه  کشی را انجام می داد بااینکه تمام مراحل جوجه کشی مرغ را به خوبی انجام داده بود اما درصد هچ نسبتاً کمی را به دست آورد. وقتی تخم های جوجه نشده را بررسی کردم دیدم که بیشتر جنین ها تا آخرین مرحله رشد کرده بودند و حتی تعداد زیادی از جوجه ها پوسته را شکسته و نوک آن ها بیرون زده بود اما نتوانسته بودند از تخم خارج شوند.

دلیل آن را خودتان حدس بزنید! شنیدن صدای اولین جوجه بسیار هیجان انگیز بود؛ و این دوست ما با شنیدن اولین صدای جوجه برای چند دقیقه در دستگاه را باز می کند و به دنبال جوجه می گردد ولی هنوز جوجه ای از تخم خارج نشده است.

بنابراین هرچند ساعت یک بار در دستگاه باز می شد تا زمان خروج اولین جوجه که بسیار هیجان انگیز بود به هرحال تا چند ساعت پس از خروج جوجه ها از تخم مرغ هرچند دقیقه یک بار در دستگاه بازشده و بچه ها با جوجه ها بازی می کردند و نتیجه تلف شدن تعداد زیادی از جوجه ها قبل از تولد شد.

تعداد خیلی کمی از جوجه ها ممکن است بیش از 24 ساعت زودتر یا دیرتر از تخم خارج شوند بنابراین نباید به خاطر این چند جوجه، به کل جوجه ها آسیب زد.

برای باز کردن درب دستگاه در هنگام خروج جوجه ها حداقا باید 24 ساعت از هچ اولین جوجه گذشته باشد. سپس شرایط هم دمایی اتاق را فراهم کنید و بعد در کوتاهترین زمان ممکن این کار را انجام دهید. برای مرحله بعد حداقل 6 ساعت تحمل کنید.

آب مناسب دستگاه جوجه کشی

آب مورد استفاده در جوجه کشی باید کمترین درصد املاح و بدون آلودگی شیمیایی و میکروبی باشد.

املاح زیاد در آب سبب ایجاد رسوب روی کنترل کننده های رطوبت و حرارت دستگاه می شود و در عملکرد آنها خطا ایجاد می کند.

اگر آب مورد استفاده دارای درصد املاح زیادی است باید حتماً از دستگاه تصفیه آب و سختی گیر استفاده کرد.آب چاه باید قبل از استفاده توسط کلر ضدعفونی شود.

مهمترین دلایل تلفات جنین در روزهای پایانی جوجه کشی

معمولاً سه عامل سبب تلفات جنین در سه روز آخر جوجه کشی می شود؛ که عبارت اند از: کمبود اکسیژن، کاهش رطوبت و کاهش یا افزایش دما.

شاید مهم ترین عاملی که باعث تلفات جنین در روزهای پایانی جوجه کشی مرغ می شود افزایش دما است. با توجه به اینکه در روزهای پایانی رشد جنین کامل می شود و متابولیسم بدن زیاد است بنابراین جنین گرما تولید می کند و اگر تبادل حرارتی دستگاه با محیط بیرون مناسب نباشد و این گرمای تولیدی در دستگاه محبوس شود دمای دستگاه افزایش یافته و سبب تلفات جنین می شود.

اگر برای چند ساعت دما بیش از 39 درجه باشد تلفات جنین شروع می شود و در دمای 40 درجه تلفات به شدت افزایش می یابد و در 42 درجه تقریباً تمام جنین ها ظرف چند دقیقه تلف خواهند شد.

دستگاه جوجه کشی ارزان را می توان در یک کارگاه کوچک خانگی با در دسترس ترین لوازم مورد نیاز به روش های گوناگون ساخت . البته این گونه دستگاه ها مناسب استفاده برای تخم های پرندگان گران قیمت نیستند و بیشتر جنبه آموزشی و تفریحی دارند .

برای این که قیمت دستگاه جوجه کشی ، ارزان تمام شود لازم است تا با دقت نگاهی به اطراف خود بیاندازید و به دنبال یک جعبه مناسب باشید .

چند نوع جعبه مناسب ساخت دستگاه جوجه کشی :

بدنه یخچال های قدیمی و از کار افتاده

جعبه یخدان های یونولیتی

سطل های پلاستیکی شکر و برنج و …

باکس های حمل غذای گرم

تستر یا مایکرو فر های از کار افتاده

آکواریوم و …

برای تولید حرارت در داخل دستگاه جوجه کشی ارزان بهتر است تا از یک لامپ مناسب با ظرفیت وابعاد جعبه انتخابی استفاده کنید هر چه جعبه بزرگ تر باشد از لامپ با توان بالاتر استفاده کنید . مثلا برای یک یخچال کوچک خانگی که قرار است به دستگاه جوجه کشی تبدیل شود 2 عدد لامپ 100 وات کافی می باشد و یا برای یک جعبه یخدان 60 لیتری یک لامپ 40 وات مناسب است .

برای انتخاب کنترلر دستگاه جوجه کشی ارزان از یک ترموستات ساده محیطی که بتواند در رنج دمایی 0 تا 100 درجه دقت لازم را داشته باشد تهیه کنید و برق لامپ را به ترموستات متصل کنید تا با گرم شدن محیط لامپ خاموش شود .

برای یک نواخت شدن هوای داخل دستگاه باز هم بنا بر ابعاد جعبه یک فن با قدرت مناسب تهیه کنید .

مثلا برای یک جعبه یخدان فن به ابعاد 8*8 که معمولا برای تهویه کیس کامپیوتر استفاده می شود مناسب است . در این سایت ما قبلا یک مطلب اموزش ساخت دستگاه جوجه کشی را قرار داده ایم که توصیه میکنیم آن را مطالعه کنید.

اگر برای شروع یک کسب و کار به دنبال خرید یک دستگاه جوجه کشی ارزان هستید حتما مدل های  dq30  و dq40  تولید شرکت بلدرچین دماوند را بررسی کنید تا ریسک کار خود را به حداقل برسانید .

در این مقاله سعی نموده ایم طرز ساخت دستگاه جوجه کشی برای کسانی که دوست دارند جوجه کشی دستی را تجربه کنند، توضیح دهیم.  این روش برای تجربه اندوزی کودکان و نوجوانان در جهت برانگیخته شدن خلاقیت و کشف استعدادشان بسیار توصیه می شود. اما اگر به دنبال تجربه حرفه ای و کسب درآمد هستید با توجه به اهمیت صرفه جویی در وقت و هزینه بهتر است دستگاه جوجه کشی صنعتی را از شرکت های معتبر تهیه نمایید.

وسایل مورد نیاز برای ساخت دستگاه جوجه کشی

-        یخدان یونولیتی درب دار

-        سرپیچ متصل به سیم

-        نوار چسب

-        لامپ 25 وات

-        توری مرغی یا توری فلزی مناسب

-        دما سنج و رطوبت سنج دیجیتال

-        ظرف آب مناسب برای قرار گرفتن داخل یخدان

-        اسفنج

1- یک یخدان یونولیتی انتخاب کرده و روی بدنه آن سوراخی ایجاد نمایید به اندازه ای که سرپیچ از آن عبور کند. سپس توسط نوار چسب سرپیچ را از داخل و خارج سوراخ به بدنه یخدان بچسبانید. این کار را با دقت انجام دهید تا بر اثر تماس لامپ با بدنه یونولیتی باعث آتش سوزی نشود. سپس یک لامپ 25 وات را به سرپیچ متصل نمایید.

همچنین می توانید از یک جعبه مقوایی به جای یخدان یونولیتی استفاده کنید ولی بدلیل عایق بودن جعبه یونولیتی این جعبه برای ساخت دستگاه جوجه کشی مناسب تر است.

2 - جدا کننده های توری اطراف لامپ

با استفاده از توری مرغی یا توری های فلزی موجود در بازار اطراف لامپ را بپوشانید این کار از تماس جوجه ها پس از تولد با لامپ جلوگیری می کند.

در صورت تمایل می توانید از توری موجود در کف جعبه استفاده کنید تا از جمع شدن فضولات زیر پای پرنده جلوگیری شود.

3 - اضافه نمودن دما سنج و رطوبت سنج دیجیتال

مطمئن شوید که دما سنج و رطوبت سنج به درستی و با دقت زیاد کار می کند و آن را در جعبه و جایی کنار تخم مرغ ها قرار دهید.

4 - جهت تامین رطوبت مورد نیاز جوجه کشی یک ظرف آب داخل جعبه قرار دهید می توانید داخل ظرف از اسفنج استفاده نمایید تا بتوانید رطوبت مورد نیاز جعبه را کنترل نمایید.

5 - روی درب یخدان برشی ایجاد کنید و با استفاده از شیشه قاب عکس یا طلق پلاستیکی محل برش خورده را بپوشانید و اطراف آن را با نوار چسب محکم بچسبانید.

در صورت تمایل می توانید لولایی روی درب یخدان نصب نموده تا عمل باز و بسته نمودن درب دستگاه راحت تر انجام پذیرد.

جهت گردش جریان هوا و تهویه داخل جعبه می توانید دو سوراخ کوچک در طرفین جعبه ایجاد نمایید و یک سوراخ کوچک روی درب بالای آن در نظر بگیرید.

6 - تست دستگاه جوجه کشی

قبل از قرار دادن تخم مرغ های نطفه دار درون دستگاه می بایست دستگاه را برای یک روز یا حتی بیشتر روشن کنیم تا از رطوبت و دمای مورد نیاز در دستگاه مطمئن شویم. در طول دوره جوجه کشی درجه حرارت دستگاه باید روی 37.5 درجه سانتیگراد ثابت بماند و می بایست رطوبت دستگاه برای 18 روز اول بین 55 تا 65 درصد و برای چهار روز آخر بین 65 تا 75 درصد تنظیم شود.

جهت کنترل رطوبت دستگاه می توانید آب جذب شده به اسفج را خارج نموده و یا برای افزایش رطوبت مقداری آب به ظرف داخل دستگاه اضافه نمایید.

مراحل جوجه کشی تخم مرغ ها

قرار دادن تخم مرغ ها

تهیه تخم نطفه دار خیلی مهم است چرا که در برخی موارد مشاهده شده بدلیل رعایت نکردن اصول نگه داری تخم های نطفه دار پس از قرار گیری تخم مرغ ها در دستگاه نطفه رشد نکرده و تمامی زحمات شما از بین می رود. لذا جهت تهیه تخم مرغ نطفه دار مناسب می توانید به بازارهای محلی اطراف خود مراجعه کرده یا از افرادی که به آنها اعتماد دارید تخم نطفه دار مرغوب تهیه کنید.

کیفیت تخم مرغ نطفه دار بستگی به سلامت مرغ دارد لذا در صورت لزوم می توانید از فروشنده بخواهید تا جهت بررسی و اطمینان از سلامت مرغ ها شما را به مزرعه خود ببرد. معمولا مرغ های آزاد تخم های با کیفیت تری نسبت به مرغ های داخل قفس تولید می کنند.

معمولا نرخ جوجه درآوری خوب بین 50 تا 85 درصد از تخم ها می باشد.

تخم مرغ نطفه دار مرغ های تخم گذار معمولا کوچک تر هستند این درحالی است که تخم مرغ گوشتی معمولا درشت تر می باشد به هرحال شما می توانید از کشاورز سوال کنید تا اطلاعات لازم درباره نژاد مرغ های مزرعه خود در اختیار شما قرار دهد.

اطلاعات مهم نظیر زمان و آمار تخم مرغ ها را ثبت کنید

 یک تخم مرغ به 21 روز زمان نیاز دارد تا به جوجه تبدیل شود و مهم است که شما بدانید چه زمان و چه تعداد تخم را داخل دستگاه قرار داده اید. همچنین میزان دما و رطوبت اندازه گیری شده در هر روز را ثبت نمایید تا در صورت مشاهده تغییر سریعا نسبت به رفع آن اقدام کنید.

چرخش تخم مرغ ها

تخم مرغ ها را می بایست در هر روز و در فواصل زمانی منظم بچرخانید این امر می بایست تا روز 18 جوجه کشی ادامه پیدا کند. برای چرخش درست تخم مرغ ها می توانید یک طرف آن را علامت "O" و طرف دیگر آن را با علامت "X" نشانه گذاری کنید و در هر مرحله یک چهارم تا نیم دور تخم مرغ ها را بپرخانید.

نکته : در دستگاه های جوجه کشی ساخته شده در کارخانجات معتبر این عمل به صورت اتوماتیک و بدون نیاز به بازرسی انجام می پذیرد.

مشاهده داخل تخم مرغ ها بعد از هفته اول

این کار به شما کمک می کند تا تخم های نطفه دار را از سایر تخم ها شناسایی نمایید. برای عمل کندلینگ یا نوربینی تخم مرغ ها می توانید یک دستگاه کندلر تهیه کرده و یا توسط یک چراغ قوه و در فضای تاریک، داخل تخم مرغ ها را یک به یک مشاهده کنید. پس از بررسی تخم مرغ ها آنهایی که نطفه دار نیستند و یا تفاوتی با سایر تخم های نطفه دار دارند را از دستگاه خارج نمایید.

اگر از چراغ قوه برای مشاهده تخم مرغ ها استفاده می کنید می بایست لنز آن به اندازه ای کوچک با شد که با قرار دادن تخم مرغ روی آن نور از اطراف مشاهده نشود.

برای ساخت کندلر خانگی می توانید یک چراغ رومیزی را داخل جعبه مقوایی با ابعاد مناسب قرار داده و روی جعبه را سوراخ کنید و تخم مرغ را روی سوراخ قرار داده و داخل آن را مشاهده نمایید.

برای مشاهده داخل تخم مرغ به آرامی آن را بچرخانید تا از ایجاد نطفه در آن مطمئن شوید.

جنین زنده مانند یک نقطه دیده می شود که با رگ های خونی به اطراف احاطه شده است.

جنین مرده شبیه به حلقه و یا رگه هایی از خون دیده می شود.

تخم مرغ بدون نطفه کاملا شفاف بوده و نور از آن عبور می کند.

توجه به صدای تق تق در روز بیست و یکم

اگر دقت کنید در روز بیست و یکم صدای ضربه زدن نوک جوجه ها به تخم ها را می شنوید این صدا به منظور ترکیدن کیسه هوای داخل تخم و برخورد نوک جوجه با پوسته تخم مرغ ایجاد می شود. پس از شنیدن صدا شاید تا 12 ساعت زمان لازم باشد تا جوجه به طور کامل از تخم خارج شود.

نکته : در حین خروج جوجه ها از تخم هرگز به آنها کمک نکنید و اجازه دهید خود حیوان این کار را انجام دهد چرا که برخی از جوجه ها هنوز توان شکستن تخم را ندارند و به زمان بیشتری برای جذب انرژی لازم دارند.