در طی مدت جوجه کشی تخم مرغ در محیط گرم دستگاه جوجه کشی مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهد. اگر جبران این رطوبت از دست رفته نشود سبب تلفات در جنین می گردد. افزایش و یا کاهش رطوبت هر دو در نتیجه جوجه کشی اثر می گذارد و ان را کاهش می دهد.

با پیشرفت جوجه کشی اطاقک هوایی وسعت بیشتری می یابد در روز 19 وسعت اطاقک بسیار زیاد می شود و نوک جنین در آن قرار می گیرد و بدین وسیله عمل تنفس صورت می گیرد.

اگر تبخیر تخم مرغ زیاد تر از حد معمول باشد نوک جنین زودتر از روز 19 به اطاقک هوایی می رسد بالعکس اگر تبخیر کم باشد در روز 19 نوک جنین به اطاقک هوایی نمی رسد و جنین قادر به تنفس نیست، در هر دو صورت ممکن است به زندگی جنین لطمه وارد آید.

در طی مدت جوجه کشی تقریباً در حدود 12 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر کاهش می یابد. طبق آزمایشی که در ایستگاه تحقیقاتی ورجینیا آمریکا در روش جوجه کشی طبیعی انجام گرفته نشان داده شده است که در 5 روز اول 17/4 درصد در شش روز بعد 35/6 درصد و شش روز بعدی 98/6 درصد و به طور مجموع 5/17 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر در مدت جوجه کشی کاهش یافته است.

در داخل دستگاه جوجه کشی مقدار تبخیر تخم مرغ بستگی به رطوبت محیط اطراف تخم مرغ دارد.

مقدار رطوبت داخل ماشین اغلب بستگی به مقدار حرارت داخلی دارد. طبق محاسبه ای که در آمریکا صورت گرفته است. در حرارت 5/21 درجه سانتی گراد میزان رطوبت ماشین 135/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب بوده است. در صورتی که درجه حرارت حدود 38 درجه برسد این مقدار رطوبت به 8/2 می رسد.

هوایی که در حرارت 38 درجه سانتی گراد 71/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب داشته باشد نسبت رطوبت آن 60 درصد است و چنین رطوبتی برای جوجه کشی مناسب است.

مقدار رطوبت ماشین را می توان با رطوبت سنج کنترل نمود. رطوبت نسبی عبارت است از درجه رطوبتی که نسبت به رطوبت اشباع در هوا وجود دارد.

می دانیم هوا رطوبت را به خود می گیرد. وقتی که در هوا رطوبت خیلی زیاد باشد به حد اشباع می رسد و تبدیل به آب می شود در این صورت رطوبت به 100 درصد رسیده و یا به عبارت دیگر هوا از نظر رطوبت اشباع می شود. رطوبت 60تا 70 درصد عبارت است از 60 تا 70 درصد رطوبت اشباع.

درجه رطوبت هوا بستگی به درجه حرارت دارد. معمولاً در حرارت بالا هوا رطوبت بیشتری به خود می گیرد.

طبق تحقیقاتی که در دانشگاه کورنل آمریکا صورت گرفته است بهترین درجه رطوبت برای جوجه کشی رطوبت 60 درصد است.

رطوبت در دستگاه های جوجه کشی به چگونگی تهویه بستگی دارد. تهویه زیاد سبب کم شدن رطوبت می گردد.

سرعت و کندی رشد جنین تحت تاثیر شدید مقدار رطوبت است رطوبت زیاد سبب می شود که جنین 24 ساعت زودتر از حد معمول از تخم مرغ خارج شود. جوجه هایی که در تحت شرایط رطوبتی بالاتر و یا پایین تر از حد مورد لزوم در آمده اند اغلب کوچکتر از اندازه معمولی هستند.

در ماشین های جوجه کشی ساده با ریختن آب در طشتک های کف ماشین رطوبت لازم تامین می شود. در ماشین های بزرگ این امر به طور خودکار انجام می گیرد. چنانچه حرارت بتوان در حد لازم نگاه داشت و تهویه را کنترل نمود رطوبت در تمام مدت 21 روز جوجه کشی ثابت خواهد ماند.

رطوبت از نظر بهداشتی نیز مهم است زیرا یک عامل بسیار مهم از نظر کنترل بیماری پولوروم است.

اگر در طی مرحله جوجه کشی رطوبت ماشین بالا باشد از سرعت انتشار این بیماری جلوگیری می شود. همچنین وقتی که رطوبت ماشین بالا باشد ضد عفونی کردن ماشین به وسیله بخار فرمل بهتر صورت می گیرد. میزان رطوبت در روز های اول و روز های آخر جوجه کشی یکسان نیست.

معمولاً در 17 روز اول رطوبت 60 درصد کافی است ولی در روز های آخر باید رطوبت را افزایش داد و به 70 درصد رساند. در ماشین های بزرگ که هچر و انکوباتور از هم جدا هستند این افزایش رطوبت به خودب خود انجام می گیرد ولی در ماشین های کوچک و ساده که فاقد هچر هستند می توان در روزهای آخر به وسیله پاشیدن آبجوش و تولید بخار اضافی میزان رطوبت را بالا برد.

علاوه بر رطوبت سنج به وسیله اندازه گیری اطاقک هوایی و میزان کاهش وزن تخم مرغ می توان رطوبت ماشین جوجه کشی را کنترل کرد.

طبق آزمایشات دکتر بووه انشیتاین در اسرائیل اگر در حرارت و رطوبت ماشین کاملاً مناسب باشد عمق اطاقک هوایی در سه روز اول 2-5 میلیمتر در روز هشتم 5-6 میلیمتر و در روز پانزدهم 9-13 میلیمتر و در روز 18 بیشتر از 13 میلیمتر باید باشد. از نظر وزن در شرایط مناسب تخم مرغ به طور متوسط در هر هفته در حدود 4-5 درصد وزن خود را از دست می دهد.

اگر کاهش وزن و یا وسعت اطاقک هوایی بیشتر و یا کمتر از مقدار ذکر شده باشد دلیل این است که ماشین از نظر رطوبت در وضعیت مناسبی نبوده است.

منبع : کتاب اصول پرورش طیور ( تالیف مراد علی زهری )

دستگاه جوجه کشی از نظر فنی در شاخه انکوباتورها دسته بندی می شود، انکوباتور وسیله ای است برای رشد دان نمونه های زنده، از جمله  سلول ها، میکروب ها، جنین ها و حتی نوزادان که با کنترل میزان رطوبت، دما، اکسیژن، دی اکسید کربن و ... شرایطی مناسب برای رشد میکرواورگانسیم های زنده فراهم می کند.

Egg incubator یا ماشین جوجه کشی انکوباتوری است که با تنظیم و حفظ پارامتر های لازم تخم های سالم و نطفه دار پرندگان و خزندگان را تبدیل به جوجه می کند. برای خرید و بهره برداری از یک دستگاه جوجه کشی باید چهار عامل مهم و تاثیر گذار را بررسی نمایید تا تجربه یک  جوجه کشی خوب را به ارمغان ببرید.

1-     سیستم کنترل

2-     کابین

3-     قطعات داخلی

4-     پشتیبانی فنی

1-     سیستم کنترل: اصلی ترین بخش دستگاه جوجه کشی سیستم کنترل مرکزی آن یا همان مغز هوشمند دستگاه می باشد. این بخش می تواند یک ترموستات ساده مکانیکی باشد تا ترموستات های دیجیتال میکروکنترلرها و یا حتی plc و  pcc ها ، امروزه اکثر دستگاه های موجود در بازار را با سیستم کنترل های میکرو کنترلر عرضه می کند. میکروکنترلرها علی رقم آنکه قابلیت های فراوانی دارند در صورتی که به صورت صنعتی و حرفه ای تولید نشده باشند و یا قطعات و آی سی های گرید B و C تولید شده باشند به شدت خطر آفرین هستند. ریسک کار را بالا می برند و همچنین استفاده از سنسور های سازگار با ماشین جوجه کشی اهمیت بالایی دارند، گاهاَ برخی از سنسور ها بسیار دقیق هستند اما به دلیل حساسیت به مواد شیمیایی ضد عفونی و پرز حاصل از جوجه ها برای این کار مناسب نیستند مانند سنسور های sHt سوئیسی و یا سنسور رطوبت های هانیبل و ... . مرسوم ترین سنسور رطوبت در نیا برای دستگاه های جوجه کشی صنعتی سنسور های دما و رطوبت تر و خشک هستند که عمر مفید بالایی دارند و در برابر مواد شیمیایی بسیار مقاومند. یک سیستم کنترل جوجه کشی کارآمد علاوه بر کاهش ریسک جوجه کشی بر بازدهی بهتر دستگاه هم تاثیر گذار است. عمده مشکلات سیستم کنترل های دست ساز وضعیف در بازار به شرح زیر می باشد:

1-     مقاومت کم خروجی ها ( رله ها ) در برابر جریان عبوری

2-     هنگ کردن آی سی

3-     عدم دقت سنسور ها و کالیبره نشدن سنسور ها

4-     نوسان در نمایش پارامترها

5-     برنامه نویسی ضعیف و ناکارامد آی سی

معمولا این نوع ترموستات ها توسط دانشجویان جوان و به عنوان پروژه دانشگاهی ساخته می شوند که کاربرد صنعتی ندارد.

دقت کنید که آپشن های غیر ضروری بر سوی سیستم کنترل فقط موجب سنگین شدن برنامه آی سی شده و در عملکرد دستگاه اختلال ایجاد می کند؛ در صورتی که آپشنی بر روی دستگاه مشاهده کردید دقت کنید تا چقدر می تواند به شما در انجام جوجه کشی بهتر و کاهش ریسک کمک کند.

2-     کابین: اولین چیزی که نظر ما را در هنگام خرید دستگاه جوجه کشی به خود جلب می کند ظاهر دستگاه و بدنه اصلی آن می باشد. از آنجا که کابین وظیفه حفظ شرایط لازم برای جوجه کشی را  دارد توصیه می کنیم تا دقت بیشتری در این بخش داشته باشید. استفاده از عایق های مناسب مانند پلاستوفوم ها و ... باعث ثبات بهتر دما و رطوبت شده، همچنین در انکوباتور ها با بدنه پلاستیکی دقت کنید تا مواد بکار رفته از پلی مرهای مرغوب باشد و خاصیت آنتی باکتریال داشته باشند، امروزه استفاده از بدنه های پلاستیکی فقط در صورتی که از مواد پتروشیمی نانو شده و آنتی باکتریال تولید شده باشد توصیه می شود، همچنین بدنه های فلزی فقط در صورتی که با ورق های گالوانیزه و پوشش رنگ الکترواستاتیک باشند توصیه می شود. بدنه های آلومنیومی به دلیل خاصیت خنک کنندگی آلومنیوم باعث مصرف بیش از اندازه انرژی شده و نوسان دمای دستگاه را به حداکثر می رساند.

3-     قطعات داخلی: شاید بتوان گفت فقط با بررسی همین یک آیتم به راحتی بتوانید تشخیص دهید که با چه دستگاهی روبرو هستند. آیا شما یک کاردستی تجاری سازی شده خریده اید و یا با  یک انوباتور حرفه ای روبرو هستید .

فن: اکثر دستگاه های بی کیفیت بجای استفاده از فن های سیر کوله حلزونی و یا سانترفیوژی که قیمت سنگینی نسبت به سایر فن ها دارند و دربرابر دما و رطوبت داخل دستگاه مقاومت بالا دارند،  اقدام به تولید دستگاه جوجه کشی با فن های تهویه آشپزخانه ای می کنند که این خود نشانگر کیفیت پایین دستگاه می باشد.

موتور: موتور گردش راک دستگاه باید توانایی تحمل وزن تخم را براساس ظرفیت اعلامی دستگاه داشته باشد.

شانه و سبد هچر: شانه و سبد های هچر از مواد پلاستیک نو و رنگ شفاف باشند و برای تخم هر پرنده ای شانه مخصوص را به شما بدهند، گاهاً سبد های هچر را به عنوان شانه همه کار به شما با  قیمت بالاتر می فروشند که خود نوعی کلاهبرداری می باشد.

4-     پشتیبانی فنی: داشتن دفترچه راهنما، گارانتی معتبر ،دسترسی به واحد تعمییرات و پشتیبانی حداقل نیاز های شما در بخش خدمات پس از فروش می باشد، دفترچه راهنما باید دارای بخش  های راه اندازی، نصب، نگهداری و تعمییرات باشد.

در پایان توصیه می شود قبل از خرید ماشین جوجه کشی از یک برند حتما به سابقه فعالیت آن توجه کنید و با برخی از کسانی که قبلاً جوجه کشی کرده اند مشوت نمایید.

در صنعت نوین پرورش طیور بهره برداری از پرنده ی کرچ منسوخ شده است. با این حال در سویه های اصلاح شده ی تجاری تمایل به کرچ شدن در بلدرچین های ژاپنی ( تنها نژاد بلدرچین پرورشی رایج در ایران ) تقریباً از بین رفته است، تهیه ی ماشین جوجه کشی برای واحد های  پرورش (با چرخه ی تولیدی کامل)، ضروری است. پرورش دهندگان می توانند تخم های نطفه دار تولید شده را به موسسات و واحد های جوجه کشی تحویل نموده و متعاقباً بعد از حدود 17 روز جوجه های یک روزه بلدرچین را تحویل بگیرند. ولی بطور کلی منفعت تولید جوجه ی یک روزه در واحد پرورشی از نقطه نظر بهداشتی، مدیریتی و اقتصادی، بهتر است. بطور معمول در کشور ما عموم واحد های پرورش بلدرچین، دارای چرخه ی تولیدی کاملی هستند. بدین معنی که: تولید تخم نطفه دار، جوجه ی بلدرچین، بلدرچین گوشتی و مولد، تماماً توسط پرورش دهنده ی همان واحد انجام می شود.

کدامیک از انواع دستگاه جوجه کشی بهتر است؟

ماشین های جوجه کشی مربوطه در بازار فراوان هستند. تمامی تولید کنندگان این دستگاه ها بر کیفیت بهتر محصول خود اسرار دارند. در این وضعیت متقاضی خرید دستگاه جوجه کشی نمی داند چه کار کند. طبیعتاً تمایل دارد دستگاه ارزانتری خریداری نماید. ولی ممکن است ارزان تر  بودن دستگاه بی دلیل نباشد. همان طور که گاهاَ قیمت بالاتر هم دلیل بر کیفیت بالا نیست و ممکن است به خاطر هزینه های بالای تولید غیر صنعتی و دلال بازی قیمت ها کمی بالاتر باشد . متاسفانه امروزه خیلی از سایت هایی که تبلیغ فراوان برای فروش ماشین جوجه کشی دارند و خود را تولید کننده دستگاه جوجه کشی معرفی می  نمایند دلالانی بیش نیستند .جهت خرید دستگاه توصیه می شود موارد زیر مد نظر قرار گیرند:

1-     دستگاه مورد نیاز خود را از موسسات صاحب نام و مطمئن خریداری کنید. در این رابطه می توان از مشتریان قبلی آن موسسه در خصوص کیفیت محصولات کسب اطلاع نمود.

2-     به مدت زمان ضمانت دستگاه توجه شود که خود نیازمند ارائه سندی کتبی با مهر و امضاء موسسه ی سازنده می باشد.

3-     خدمات بعد از فروش و تامین قطعات یدکی مورد نیاز توسط شرکت سازنده بسیار مهم است. آن موسسه بایستی در این رابطه خوش نام باشد.

4-     سیستم های هشدار دهنده بسیار اهمیت دارند. لذا لازم است دستگاه مورد نظر مجهز به این سیستم ها باشد.برخی از این هشداردهنده ها مانند تلفن کننده و جی اس ام جوجه کشی مبی باشند که می توانند هشدار لازم را از طریق خط تلفن یا سیمکارت به کاربر اعلام نمایند.

5-     سرویس و نگهداری دستگاه آسان و قابل انجام با امکانات کم باشد. به طوریکه افراد با اندک آشنایی توان انجام آن را طبق دفترچه راهنما داشته باشند.

6-      مصرف کم برق دستگاه اهمیت بالایی دارد تا جوجه کشی شما توجیه اقتصادی داشته باشد.

ضرورت دارد به همراه دستگاه دفترچه ی راهنما، جهت بهره برداری اصولی و چگونگی نگه داری و سرویس دوره ای ارائه شود. از جمله حقوق مصرف کننده آگاهی کامل از مشخصات تک تک قطعات و توان واقعی دستگاه است.

پروتئین

پروتئین مجموعه های مرکب و درشت ملکول ها یا پلیمر اسید آمینه است که با اتصالات پپتیدی به یکدیگر متصل اند.ارزش یک پروتئین در تغذیه به آرایش اسیدهای آمینه موجود در آن بستگی دارد . بدن حیوان قادر به ساختن تعدادی از اسیدهای آمینه نیست به این گروهها اسید آمینه ضروری که شامل: فنیل آلانین، ایزولوسین، لیزین، لوسین، میتیونین، ترئونین، والین، تریپتوفان، آرژنین، گلایسین می باشد و اسید آمینه های که بدن قادر به تولید آن ها است را اسید آمینه غیرضروری که شامل: سیستین، تایروزین، اسیدگلوتامیک، اورنتین، آلانین، اسید آسپارتیک، سیترولین است که ارزش بیولوژیکی هر پروتئین وابسته به میزان اسید های آمینه ضروری آن می باشد.

کمبود شدید اسید های آمینه در جیره از جهتی می تواند سبب کاهش مصرف خوراک گردد زیرا از سنتز پروتئین که می تواند سبب افزایش مصرف خوراک گردد می کاهد. احتمالاً تاثیر اولیه عدم تعادل اسید های آمینه، بر روی مصرف خوراک می باشد و این کاهش مصرف خوراک است که سبب کاه ش رشد می گردد. تحقیقات اخیر نشان داده پرندگانی که با جیره های حاوی انرژی یکسان و سطوح پروتئین بیش از مقدار توصیه شده تغذیه شده اند مصرف خوراکی یکسانی دارند.

چربی ها و روغن ها

چربی ها منبع فشرده انرژی هستند. مقدار انرژی حاصله از چربی ها حدود 2.5 برابر دانه ی غلات است. از چربی ها در جیره پرندگان اهلی برای تامین اسیدهای چرب ضروری استفاده می شود.

استفاده از چربی ها به ویژه چربی های حیوانی به علت این که باعث کپکی شدن جیره شده و به دلیل وجود اشکال به هنگام مخلوط کردن چربی با سایر موارد کاربرد چندانی ندارد. مقدار انرژی و ارزش غذایی چربی های گیاهی بیشتر از چربی های حیوانی است ولی جهت وجود مواد آنتی اکسیدان در چنین جیره هایی ضروری است.

برای مخلوط کردن چربی ها ابتدا باید آنها را ذوب کرده و سپس با فشار در مخلوط کن پاشید. هنگام مخلوط کردن چربی ها باید حرارت داخل مخلوط کن نیز افزایش یابد تا از دانه دانه شدن و کپکی شدن جیره جلوگیری شود. حداکثر 3 تا 4 درصد چربی را می توان با دیگر اجزای جیره مخلوط کرد.

مکمل های مواد معدنی

احتیاجات پرنده به کلسیم، فسفر، سدیم و مواد معدنی کم مصرف با استفاده از مکمل های حاوی منابع متراکم این مواد مغذی تامین می گردد. جیره هایی که از مواد اولیه متداول تهیه می شود باید با مکمل هایی که این عناصر را تامین می کند کامل شود. از نظر کیفی، بوقلمون ها به 13 عنصر معدنی احتیاج دارند. مقدار نیاز به شش عنصر بیشتر است عبارتند از : کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، کلر، منیزیم.

 هفت عنصر بعدی کم مصرف تر است: آهن، مس، منگنز، روی، ید، سلنیم و مولیبدن می باشد. کلسیم و فسفر در بسیاری از فعالیت ها دخالت دارند ولی پرنده بیشتر برای ساخت استخوان تقریباً 2 به 1 است، لازم است مواد غذایی دارای دو قسمت کلسیم و سه قسمت فسفر باشد. بوقلمون های مولد حدود 25/2 درصد کلسیم و 3/0 درصد فسفر قابل جذب در جیره نیاز دارند. مواد حاوی کلسیم و فسفر به قرار زیر است:

پودر استخوان

سنگ آهک

صدف یا گوش ماهی

نمک

ویتامین

بوقلمون ها احتیاجات نسبتاً زیادی به همه ی ویتامین ها دارند. نیاز به ویتامین ها فقط برای رشد و تولید نیست، بلکه میزان زیادی از این ویتامین ها را در بدن خود ذخیره می کنند و به همین دلیل است که گوشت بوقلمون یکی از غنی ترین منابع تامین ویتامین هاست.

جوجه بوقلمون توانایی کمی برای استفاده از بتا کاروتن جیره ی غذایی جهت ساخت ویتامین A  دارد ولی بعد از سن معینی آنزیم های لازم برای بتا کاروتن به ویتامین A را در بدن تولید می کند. مطالعات اولیه نشان داده است که نیمچه های جوان بین 6000 تا 17000 واحد بین المللی (ppm) ویتامین A برای رشد طبیعی و جلوگیری از بروز علائم کمبود نیاز دارند.

آزمایش نوری و شکستن تخم مرغ های باقیمانده

منظور از تخم مرغ های باقیمانده تخم مرغ هایی هستند که دوره جوجه کشی آنها کامل شده است (معمولاً حدود دور روز 5/21) اما به جوجه تبدیل نشده اند. همچنین تخم مرغ های باقیمانده ممکن است شامل جوجه هایی باشند که از تخم مرغ خارج شده اند، اما بسیار ضعیف یا غیر طبیعی هستندکه مانع از رشد و نمو طبیعی جوجه در مزرعه جوجه گوشتی می شود.

در جوجه کشی های تجاری، که تعداد زیادی تخم مرغ وجود دارد شکستن و بررسی همه تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند غیر ممکن است. اما بررسی تعدادی از تخم مرغ ها از هر گله که به جوجه تبدیل نشده اند می تواند ابزار با ارزشی در عیب یابی و رفع مشکلات ناشی از مدیریت گله مادر یا جوجه کشی باشد. شکستن تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند به صورت یک برنامه مشخص، حتی اگر باروری و جوجه در آوری خوب باشد، بسیار با ارزش است. داشتن اطلاعات پایه از هر گله زمانی به عملکرد مناسبی دارد به تشخیص مشکلاتی که ممکن است در آینده به وجود آیند کمک خواهد کرد.

معمولاً شکستن تخم مرغ ها در سه مرحله مختلف انجام می شود: تخم مرغ های تازه ، تخم مرغ هایی که برای مدت مشخصی خوابانده (معمولاً روز 7 تا 14) و آزمایش نوری شده اند، و تخم مرغ های باقی مانده در زمانی که جوجه از تخم مرغ خارج می شود.

نتیجه بدست آمده از شکستن تخم مرغ ها در این مراحل می تواند برآورد دقیقتری را به دست دهد. حداقل 6 سینی (سینی ای 42 تایی) باید بررسی شوند و کوشش گردد تا تخم مرغ های مورد بررسی، نمونه هایی از همه سالن ها و مناطق مختلف قفسه دستگاه جوجه کشی (بالا تا پایین و از گوشه به گوشه دیگر) باشند. بهترین وضعیت قرار گرفتن تخم مرغ در سینی ها طوری است که  انتهای باریک آنها به سمت پایین باشد و سپس قسمت بالایی آن که انتهای پهن تخم مرغ است، به آهستگی شکسته و برداشته شود. به منظور بررسی تخم مرغ، همیشه باید محتویات خونی یا جنین آن خارج شوند.

شکستن تخم مرغ تازه

شکستن تخم مرغ های تازه به منظور تعیین باروری گله انجام می شود. اگر چه در این بررسی به دلایل اقتصادی تخم مرغ هایی با کیفیت پایین مورد استفاده قرار می گیرند، اما استفاده از تخم مرغ های با کیفیت بالا، هر چند به این معنی است که تخم مرغ های شکسته شده می توانند تبدیل به جوجه شوند، مفید تر خواهد بود.

شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری

شکستن تخمم مرغ های آزمایش نوری کمتر متداول است، زیرا خارج کردن تخم مرغ ها از قفسه های میانی دستگاه های جوجه کشی چند سنی مشکل است. بر  پایه آزمایش نوری تخم مرغ، همه تخم مرغ هایی که ظاهر غیر بارور یا روشن دارند، برای اطمینان از اینکه واقعاً غیر بارور هستند و دارای جنینی که در مراحل بسیار اولیه جوجه کشی مرده است، نیستند، باید شکسته شوند. این روش می تواند برای بررسی نطفه داری مورد استفاده قرار گیرد، اما دقت آن به اندازه تعین باروری در تخم مرغ تازه داشته شده ( خوابانده نشده) نیست.

ارزش این روش وقتی است که به وجود تعداد زیادتری جنین مرده در مراحل اولیه جوجه کشی نسبت به تعداد معمول، مشکوک باشیم. جنین های مرده در مراحل اولیه یا دارای غشا رشد کرده هستند (حدود 2 روز مرده است) و یا دارای حلقه خونی اطراف سطح داخلی پوسته خواهند بود (بعد از 3 روز مرده است). اگر جنین در مراحل آخر جوجه کشی مرده باشد، ممکن است بدن آن در اندازه های مختلف، بسته به روزی که مرده است، در تخم مرغ وجود داشته باشد. حدود روز مرگ را می توان با آشنایی از اینکه یک جنین طبیعی در روزهای مختلف جوجه کشی چه ظاهری دارد، حدس زد. همچنین می توان از شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری به منظور بررسی جنین هایی که به سبب فساد تخم مرغ ها، ترک ها و وارونه قرار گرفتن تخم مرغ ها مرده اند استفاده کرد.

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه  تبدیل نشده اند، یک ابزار تشخیصی است که می تواند برای ارزیابی کلی دوره جوجه کشی مانند میزان باروری، تلفات اولیه تلفات میانی، تلفات انتهایی، جوجه در آوری، به علاوه تخم مرغ های فاسد شکسته و وارونه، مورد استفاده قرار گیرد. اگر میزان باروری یا مرگ جنین در مراحل اولیه (پایین تر از 4 روز جوجه کشی) مورد تردید باشد، این روش بهترین ابزار تشخیص نیست، زیرا ارزیابی دقیق بعد از 21 روز جوجه کشی به منظور تشخیص اینکه تخم مرغ غیر بارور بوده و یا در مراحل اولیه مرده است، بسیار مشکل خواهد بود. لذا می بایست دوباره حداقل 6 سبد از دستگاه هچر، از قسمت های مختلف آن برای ارزیابی تعداد جوجه های سالمی که از تخم مرغ در آمده اند(قابل فروش) به علاوه تعدادی که حذف می شوند (جوجه هایی که قابل  فروش به پرورش دهندگان جوجه گوشتی نیستند) مورد بررسی قرار گیرند. تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند باید برداشته شوند و اولین بررسی آنها، دیدن این نکته است که آیا سوراخ کردن پوسته خارجی اتفاق افتاده یا خیر و اگر اتفاق افتاده، آیا جنین زنده است یا مرده. اگر تخم مرغ سالم است، باید انتهای پهن آن آهسته شکسته و جدا گردد و اتاقک هوایی به منظور مشخص کردن اینکه نوک زدن داخلی اتفاق افتاده یا خیر، بررسی شود. بهترین روش ارائه اطلاعات به صورت درصدی از کل تخم مرغ های قرار گرفته داخل آن سینی، سبد هچر یا غیره است. بسته به سن گله معمولاً تلفات اولیه بین 2 و 3% تلفات میانی حدود 0.5 % و تلفات انتهایی (شامل تلفات نوک زده) بین 3-55% است.

بررسی و رفع مشکل

بررسی و رفع مشکل در باروری و مخصوصاً جوجه در آوری بسیار مهم است. زیرا احتمالاً کاهش در تولید فقط به یک دلیل نیست و لذا ارائه راه حلی روشن برای مشکلات متفاوت بسیار دشوار به نظر می رسد.

شرح زیر فهرست کلی از عوامل موثر در کاهش تولید است.

بی نطفگی:

-         تعداد خروسهای

-         وضعیت جسمی خروس (پاهای ضعیف یا اضافه وزن)

-         مرغ های سنگین

-         بیماری

تلفات اولیه جنین

-         کیفیت پایین پوسته

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         کمبود ویتامین (مخصوصاً A و E یا بیوتین)

-         سن گله (گله ای جوان)

-         نگهداری و حمل و نقل بد تخم مرغ

-         تخم مرغ های فاسد

-         مشکل گردش تخم مرغ

-         سویه گله مادر

تلفات میانی جنین

-         اصلی ترین دلیل آن تغذیه ضعیف مرغ های مادر

-         تخم مرغ فاسد

تلفات انتهایی جنین

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         دمای پایین دستگاه جوجه کشی

-         رطوبت بالا (کاهش رطوبت از دست رفته)

-         انتقال ضعیف اکسیژن از طریق پوسته

-         سویه گله مادر

-         کمبود ویتامین و مواد معدنی (مخصوصاً بیوتین، فولاسین، فسفر و منگنز)

-         تخم مرغ های وارونه

جوجه های ضعیف یا غیر طبیعی

-         دمای بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

-         رطوبت بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         آلودگی تخم مرغ

-         کمبود ویتامین ها و موادمعدنی

-         تخم مرغ های وارونه

در خاتمه باید در استفاده عاقلانه از اطلاعات بدست آمده دقت شود. بررسی و رفع علل مشکلات و اطلاعات منفرد و جدا از هم نگهداری شود. اگر فقط به جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده توجه شود، زمانی که جوجه در آوری پایین باشد، شما قادر نخواهید بود بگوئید این مشکل از گله مادر است یا تخم مرغ ها قادر نیستند به جوجه تبدیل شوند. وقتی که به باروری و جوجه در آوری تخم مرغ های بارور توجه شود، بیشتر مشخص می گردد که دلیل اصلی کاهش جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده، احتمالاً به سبب کاهش باروری گله است تا مشکل در جوجه در آوری.