آزمایش نوری و شکستن تخم مرغ های باقیمانده

منظور از تخم مرغ های باقیمانده تخم مرغ هایی هستند که دوره جوجه کشی آنها کامل شده است (معمولاً حدود دور روز 5/21) اما به جوجه تبدیل نشده اند. همچنین تخم مرغ های باقیمانده ممکن است شامل جوجه هایی باشند که از تخم مرغ خارج شده اند، اما بسیار ضعیف یا غیر طبیعی هستندکه مانع از رشد و نمو طبیعی جوجه در مزرعه جوجه گوشتی می شود.

در جوجه کشی های تجاری، که تعداد زیادی تخم مرغ وجود دارد شکستن و بررسی همه تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند غیر ممکن است. اما بررسی تعدادی از تخم مرغ ها از هر گله که به جوجه تبدیل نشده اند می تواند ابزار با ارزشی در عیب یابی و رفع مشکلات ناشی از مدیریت گله مادر یا جوجه کشی باشد. شکستن تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند به صورت یک برنامه مشخص، حتی اگر باروری و جوجه در آوری خوب باشد، بسیار با ارزش است. داشتن اطلاعات پایه از هر گله زمانی به عملکرد مناسبی دارد به تشخیص مشکلاتی که ممکن است در آینده به وجود آیند کمک خواهد کرد.

معمولاً شکستن تخم مرغ ها در سه مرحله مختلف انجام می شود: تخم مرغ های تازه ، تخم مرغ هایی که برای مدت مشخصی خوابانده (معمولاً روز 7 تا 14) و آزمایش نوری شده اند، و تخم مرغ های باقی مانده در زمانی که جوجه از تخم مرغ خارج می شود.

نتیجه بدست آمده از شکستن تخم مرغ ها در این مراحل می تواند برآورد دقیقتری را به دست دهد. حداقل 6 سینی (سینی ای 42 تایی) باید بررسی شوند و کوشش گردد تا تخم مرغ های مورد بررسی، نمونه هایی از همه سالن ها و مناطق مختلف قفسه دستگاه جوجه کشی (بالا تا پایین و از گوشه به گوشه دیگر) باشند. بهترین وضعیت قرار گرفتن تخم مرغ در سینی ها طوری است که  انتهای باریک آنها به سمت پایین باشد و سپس قسمت بالایی آن که انتهای پهن تخم مرغ است، به آهستگی شکسته و برداشته شود. به منظور بررسی تخم مرغ، همیشه باید محتویات خونی یا جنین آن خارج شوند.

شکستن تخم مرغ تازه

شکستن تخم مرغ های تازه به منظور تعیین باروری گله انجام می شود. اگر چه در این بررسی به دلایل اقتصادی تخم مرغ هایی با کیفیت پایین مورد استفاده قرار می گیرند، اما استفاده از تخم مرغ های با کیفیت بالا، هر چند به این معنی است که تخم مرغ های شکسته شده می توانند تبدیل به جوجه شوند، مفید تر خواهد بود.

شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری

شکستن تخمم مرغ های آزمایش نوری کمتر متداول است، زیرا خارج کردن تخم مرغ ها از قفسه های میانی دستگاه های جوجه کشی چند سنی مشکل است. بر  پایه آزمایش نوری تخم مرغ، همه تخم مرغ هایی که ظاهر غیر بارور یا روشن دارند، برای اطمینان از اینکه واقعاً غیر بارور هستند و دارای جنینی که در مراحل بسیار اولیه جوجه کشی مرده است، نیستند، باید شکسته شوند. این روش می تواند برای بررسی نطفه داری مورد استفاده قرار گیرد، اما دقت آن به اندازه تعین باروری در تخم مرغ تازه داشته شده ( خوابانده نشده) نیست.

ارزش این روش وقتی است که به وجود تعداد زیادتری جنین مرده در مراحل اولیه جوجه کشی نسبت به تعداد معمول، مشکوک باشیم. جنین های مرده در مراحل اولیه یا دارای غشا رشد کرده هستند (حدود 2 روز مرده است) و یا دارای حلقه خونی اطراف سطح داخلی پوسته خواهند بود (بعد از 3 روز مرده است). اگر جنین در مراحل آخر جوجه کشی مرده باشد، ممکن است بدن آن در اندازه های مختلف، بسته به روزی که مرده است، در تخم مرغ وجود داشته باشد. حدود روز مرگ را می توان با آشنایی از اینکه یک جنین طبیعی در روزهای مختلف جوجه کشی چه ظاهری دارد، حدس زد. همچنین می توان از شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری به منظور بررسی جنین هایی که به سبب فساد تخم مرغ ها، ترک ها و وارونه قرار گرفتن تخم مرغ ها مرده اند استفاده کرد.

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه  تبدیل نشده اند، یک ابزار تشخیصی است که می تواند برای ارزیابی کلی دوره جوجه کشی مانند میزان باروری، تلفات اولیه تلفات میانی، تلفات انتهایی، جوجه در آوری، به علاوه تخم مرغ های فاسد شکسته و وارونه، مورد استفاده قرار گیرد. اگر میزان باروری یا مرگ جنین در مراحل اولیه (پایین تر از 4 روز جوجه کشی) مورد تردید باشد، این روش بهترین ابزار تشخیص نیست، زیرا ارزیابی دقیق بعد از 21 روز جوجه کشی به منظور تشخیص اینکه تخم مرغ غیر بارور بوده و یا در مراحل اولیه مرده است، بسیار مشکل خواهد بود. لذا می بایست دوباره حداقل 6 سبد از دستگاه هچر، از قسمت های مختلف آن برای ارزیابی تعداد جوجه های سالمی که از تخم مرغ در آمده اند(قابل فروش) به علاوه تعدادی که حذف می شوند (جوجه هایی که قابل  فروش به پرورش دهندگان جوجه گوشتی نیستند) مورد بررسی قرار گیرند. تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند باید برداشته شوند و اولین بررسی آنها، دیدن این نکته است که آیا سوراخ کردن پوسته خارجی اتفاق افتاده یا خیر و اگر اتفاق افتاده، آیا جنین زنده است یا مرده. اگر تخم مرغ سالم است، باید انتهای پهن آن آهسته شکسته و جدا گردد و اتاقک هوایی به منظور مشخص کردن اینکه نوک زدن داخلی اتفاق افتاده یا خیر، بررسی شود. بهترین روش ارائه اطلاعات به صورت درصدی از کل تخم مرغ های قرار گرفته داخل آن سینی، سبد هچر یا غیره است. بسته به سن گله معمولاً تلفات اولیه بین 2 و 3% تلفات میانی حدود 0.5 % و تلفات انتهایی (شامل تلفات نوک زده) بین 3-55% است.

بررسی و رفع مشکل

بررسی و رفع مشکل در باروری و مخصوصاً جوجه در آوری بسیار مهم است. زیرا احتمالاً کاهش در تولید فقط به یک دلیل نیست و لذا ارائه راه حلی روشن برای مشکلات متفاوت بسیار دشوار به نظر می رسد.

شرح زیر فهرست کلی از عوامل موثر در کاهش تولید است.

بی نطفگی:

-         تعداد خروسهای

-         وضعیت جسمی خروس (پاهای ضعیف یا اضافه وزن)

-         مرغ های سنگین

-         بیماری

تلفات اولیه جنین

-         کیفیت پایین پوسته

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         کمبود ویتامین (مخصوصاً A و E یا بیوتین)

-         سن گله (گله ای جوان)

-         نگهداری و حمل و نقل بد تخم مرغ

-         تخم مرغ های فاسد

-         مشکل گردش تخم مرغ

-         سویه گله مادر

تلفات میانی جنین

-         اصلی ترین دلیل آن تغذیه ضعیف مرغ های مادر

-         تخم مرغ فاسد

تلفات انتهایی جنین

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         دمای پایین دستگاه جوجه کشی

-         رطوبت بالا (کاهش رطوبت از دست رفته)

-         انتقال ضعیف اکسیژن از طریق پوسته

-         سویه گله مادر

-         کمبود ویتامین و مواد معدنی (مخصوصاً بیوتین، فولاسین، فسفر و منگنز)

-         تخم مرغ های وارونه

جوجه های ضعیف یا غیر طبیعی

-         دمای بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

-         رطوبت بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

-         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

-         آلودگی تخم مرغ

-         کمبود ویتامین ها و موادمعدنی

-         تخم مرغ های وارونه

در خاتمه باید در استفاده عاقلانه از اطلاعات بدست آمده دقت شود. بررسی و رفع علل مشکلات و اطلاعات منفرد و جدا از هم نگهداری شود. اگر فقط به جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده توجه شود، زمانی که جوجه در آوری پایین باشد، شما قادر نخواهید بود بگوئید این مشکل از گله مادر است یا تخم مرغ ها قادر نیستند به جوجه تبدیل شوند. وقتی که به باروری و جوجه در آوری تخم مرغ های بارور توجه شود، بیشتر مشخص می گردد که دلیل اصلی کاهش جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده، احتمالاً به سبب کاهش باروری گله است تا مشکل در جوجه در آوری.

بعد از جوجه کشی، اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها تفریخ نشوند، توسل به عملیات رفع اشکال، ضروری است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ این سوال را می دهد که مشکل کار کجاست؟ لذا ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی، ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را از هر گاری، معمولاً 3 سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین) جدا کرده  و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناس خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آنها به جوجه مشخص و ثبت شود تا به هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق، بستگی به عواملی دارد که تعدادی  از آنها مربوط به مراحل پرورش گله است. سن گله، نژاد، مدیریت واحد نظر تغذیه و بهداشت و جمع آوری درجه بندی تخم و استفاده از دستگاه جوجه کشی مناسب از جمله ی این عوامل است. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق 855 درصد هچ، مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی استفاده شود و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی، تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل 10 درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و بر اساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

1-      اگر کوچکترین اثری از نطفه، درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت «-» زده می شود.

2-      اگر لکه ای کوچک و بعضاً با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد، به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

3-      چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموماً به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملاً مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

4-      اگر جنینی مشاهده شود که در آن، سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملاً مشخص باشد، به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

5-      چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن، پرهای آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

6-      در صورتی که جوجه ای مشاهده شود که (برخلاف حالت های قبلی) چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده.

7-      معمولاً در ستون هفتم علامت گذاری نمی شود بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج نشده اند، شمارش و جمع آنها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

ستون یک:

1-      کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله ی مولد

2-      عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نرها

3-      گرمای زیاد محیط پرورش

4-      سرمای زیاد محیط پرورش

5-      پیر بودن پرندگان نر

6-      کمبود های ویژه در خوراک گله ی مولد

7-      بیماری احتمالی نر

8-      غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

9-      مصرف برخی داروها، حشره کش ها و مواد شیمیایی

10-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

1-      بیماری گله از نارسایی های ژنتیکی

2-      نگهداری در انبار و کهنه شدن تخم

3-      پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند)

4-      کمبود ویتامین مخصوصاً ویتامین های گروهB

5-      نقص در گندزدایی (ضدعفونی) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

1-      انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

2-      حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

3-      آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

4-      دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

1-      تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

2-      کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

3-      چرخش ناکافی

4-      کمبود های ویتامینی مانند ویتامینE

ستون پنج:

1-      حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

2-      نقص در تهویه

3-      کمبود اکسیژن در محیط

4-      کمبود های تغذیه ای

5-      پیر بودن گله ی مولد

ستون ششم:

1-      نقص در سیستم تهویه ی دستگاه جوجه کشی

2-      نقص در سیستم تهویه ی سالن جوجه کشی

3-      کمبود اکسیژن محیط ( محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد)

4-      وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعلع دار) در سالن جوجه کشی

5-      کمبود های تغذیه ای مخصوصاً ویتامینی (مشخصاً اسیدفولیک)

بخار دادن تخم مرغ ها:

تخم مرغ ها را بلافاصله پس از تخم گذاری بخار دهید غلضت X 3 فرمالئید برای 20 دقیقه در حدود 5/97 تا 5/99 درصد از ارگانیسم های روی تخم مرغ های با پوسته قهوه ای و 95 تا 5/988 درصد از ارگانیسم های روی تخم مرغ های با پوسته سفید را می کشد. احتمالا این اختلاف به خاطر ضخیم تر بودن کوتیکول تخم مرغ های قهوه ای است که گاز بیشتری را به خود جذب می نمایند.

چون جمعیت ارگانیسم های روی پوسته تخم مرغ در تابستان بیش از زمستان است در فصول مختلف غلظت گاز مورد استفاده باید متفاوت باشد. در تابستان درصد بیشتری ارگانیسم باید کشته شوند و همچنین نوع ارگانیسم ها در این دو فصل با هم متفاوت است.

بخار دادن سترها:

 تخم مرغ های طبیعی احتیاج به بخار دادن در ستر (1 تا 19 روزگی) ندارند، ولی اگر در ستر تخم مرغی شکسته باشد، بخار دادن لازم می باشد. ولی بعضی مالکین هچری بطور منظم بخش انکوباتور را حدودا یک بار در هفته بخار می دهند. گاز فرمالدئید برای جنین رشد یافته (بخصوص بین سنین 96- 24 ساعت و در زمانی که جوجه بر پوسته نوک می زند) سمی است. اولین ساعت های رشد، دوره بحرانی زندگی جنین است.

برای جلوگیری از ضعیف شدن جنین تخم مرغ ها فقط با یک بار و بلافاصله پس از قرار گرفتن در ستر باید بخار ببینند. وقتی در یک ستر چندین تخم مرغ می گذارند، یک بار بخار دادن اولیه تخم مرغ ها در ستر نباید بین 96-24 ساعت تخم مرغ های قبلی باشد. تخم مرغ ها باید با قدرت X 2 به مدت 200 دقیقه در شرایط خاموش بودن تهویه بخار ببینند.

بخار دادن جوجه ها:

عموما بخار دادن به جوجه ها توصیه نمی شود ولی با شیوع غفونت بندناف در هچری ممکن است برای کنترل بیماری بخار دادن لازم شود، بخار فرمالدئید رنگ کرک بدن جوجه ها را پرتقالی تیره می کند که خریدار متوجه آن خواهد شد. بخار دادن جوجه ها تنها در موارد اضطراری و لازم باید انجام شود.

بخار دادن بین هچ ها:

بعد از برداشت جوجه ها، هچرها، سینی ها و سالن هچر و سالن شستشو باید با گاز فرمالدئید با غلظت معین شده بخار داده شود.

بخار دادن کامیون های حمل جوجه:

چون بالا بردن درجه حرارت و رطوبت کامیون حامل جوجه ها در زمان بخار دان مشکل است باید در این موارد غلظت گاز فرمالدئید را به X 5 افزایش داد. تمام قسمت های ماشین را باید ابتدا تمیز  نمیند و توصیه می شود که یک روکش برای ماشین بسازد که همه ماشین و شاسی را بپوشاند. بخار دادن را می توان با کشیدن چادر روی کامیون کامل کرد. ضد عفونی کردن واگن سرپوشیده باید با دقت و به طور کامل انجام شود. بعضی هچری ها پارکینگ سرپوشیده خاصی برای کامیون دارند که به عنوان محل بخار دادن کامیون نیز استفاده می شود.

جوجه کشی قرقاول

ذخیره و مراقبت از تخم ها پیش از جوجه کشی اهمیت زیادی دارد.از ذخیره تخم ها با پوسته نازک وترک خورده جلوگیری شود به دلیل این که این تخم ها رطوبت مورد نیاز جنین را به سختی در خود نگاه داشته واحتمال وقوع بیماری را در تخم های شکسته افزایش می یابد .

همچنین در تخم های بیش از حد درشت هچ کاهش یافته و تخم های ریز جوجه با جثه کوچک به بار می آورد ونباید از تخم های خیلی بزرگ و خیلی کوچک استفاده نمود.در نهایت باید از تخم های سالم با اندازه طبیعی و تمیز استفاده کرد .

برای نگهداری تخم ها باید آنها را در شرایط مرطوب وخنک در دمای16-14 و رطوبت 75-73درصد نگهداری نمود.در صورت ذخیره تخم ها بیشتر از 6-5روز باید آنها را روزی 2-1 چرخاند .
 بهترین زمان برای نگهداری تخم ها 8-7روز بوده وحداکثر 12-10روز است که توصیه نمی گردد زیرا با گذشت زمان درصد هچ تخم ها پایین می آید .

دوره جوجه کشی تخم قرقاول 26-24 روز بوده و بعد از21روز تخم ها از ستر به هچر انتقال می یابد.دمای ستر36/6-36/3 ورطوبت65-60درصد و دمای هچر37/2-37 و رطوبت80-75می باشد .

اغلب مشکلات هچ ناشی از بی دقتی در کنترل دما ورطوبت است به طوری که دما ورطوبت بیش از حد کم ویا زیاد روی وضعیت جنین اثر گذاشته و مشکلاتی نظیر مرگ جنین ویا ضعف جنین و خروج سخت از تخم را پدید می آورد .

تهویه عامل موثر دیگری در جوجه کشی است به طوری که تهویه در زمان هچ افزایش می یابد تا اکسیژن وارد و دی اکسید کربن از تخم خارج می گردد تا جنین رشد ییافته وافزایش حجم پیدا کند

نکات مهم و کلیدی در جوجه کشی بوقلمون :

مهمترین عامل جهت بدست آوردن بهترین نتیجه در جریان جوجه کشی، تامین درجه حرارت مناسب جهت رشد جنین می باشد.

به علاوه رطوبت، تهویه و چرخش هوا در دستگاه ها و سالن جوجه کشی از موارد مهمی هستند که اگر به درستی کنترل نشوند عوارض نامطلوب و جبران ناپذیری بر عملکرد جوجه کشی خواهد داشت. در نهایت تخمها به تغییرات ناچیز این سه عامل چندان حساس نمی باشد، ولی یک تغییر جزئی در درجه حرارت قابل تحمل برای جنین و افزایش یا کاهش غیر ضروری آن می تواند تاثیر بسزایی در کاهش قابلیت جوجه درآوری تخم ها داشته باشد.

باید توجه داشت که بهترین دما در جوجه کشی بوقلمون، 5/37 درجه سانتی گراد می باشد. جوجه کشی در دمای بالاتر از 38 درجه و در روزهای 24 ـ 18 کاهش قابل توجه ای در قابلیت جوجه درآوری و افزایش تلفات جنین در پی داشته و نشانه های ویژه ای را از نظر آسیب شناسی از قبیل وارونگی و جابه جا شدگی جنین، آب آوردن چشم ها، بوجود خواهد آورد. همچنین ثابت نگه داشتن دما در حدود 5/36 درجه باعث تاخیر در جوجه درآوری می شود. درجه حرارتهای بیشتر از 5/37 درجه سانتی گراد، نسبت به درجه حرارت های کمتر از آن به مراتب اثرات مخرب تری را بر جوجه کشی بوقلمون خواهد داشت.

بیشترین کاهش در میزان جوجه کشی هنگامی مشاهده می شود که درجه حرارت زیاد در طول هفته دوم جوجه کشی اعمال شود، به عبارت دیگر اعمال دمای 38 درجه هنگامی که به مدت 6 روز و در هفته اول، سوم و چهارم  جوجه کشی اعمال گردد، تاثیری بر نتیجه هچ نخواهد داشت. اما در هفته دوم جوجه کشی اعمال همین دما، باعث کاهش در میزان جوجه درآوری می شود. این مسئله نشان دهنده حساسیت ویژه جنین بوقلمون به دماهای بالا به خصوص در هفته دوم جوجه کشی می باشد. بنابر این بهتر است که در جوجه کشی بوقلمون در ابتدای دروه دما را بر روی 37.5 تنظیم کرده و در روز ششم دما را به 37.2 درجه تغییر دهیم و پس از پایان روز 14 دوباره دما را به 37.5 تغییر دهیم. رطوبت نسبی باید در حدود 60درصد در 24 روز اول و 70درصد در 4 روز آخر باشد. مدت زمان جوجه کشی در بوقلمون 28 روز است. معمولا جوجه ها از روز 27 شروع به نوک زدن و درآمدن از تخم می کنند.